AİHM Başvuru ve Yargılama Usulü
Bir Hakkınızın İhlal Edildiğini mi Düşünüyorsunuz?
Kadir Öztürk, uluslararası alanda deneyimli uzman bir insan hakları hukukçusu ve savunucusu kimliğiyle, müvekkillerinin haklarını koruyarak ilgili tüm hükümetlerin;
- tanınmış ve kutsal kabul edilen uluslararası yasa ve anlaşmalara saygı duymalarını,
- müvekkillerinin ulusal ya da uluslararası belgelerle güvence altına alınan haklarına saygı duyulmasını teşvik etmelerini ve bu hakları desteklemelerini,
- müvekkillerinin mağduru olduğu hak ihlallerini sona erdirmelerini ve
- bu hak ihlallerinin bir sonucu olarak müvekkillerinin maruz kaldığı maddi ya da manevi zararları tazmin etmelerini sağlamaktadır.
AİHM YARGILAMALARINDA SUNDUĞUM HİZMETLERİM
Uluslararası alanda faaliyet yürüten insan hakları savunucusu olarak yaptığımız teknolojik yatırımlar ile temel haklarının ihlal edildiğini iddia eden -dünyanın neresinde bulunursa bulunsun- tüm kişilere ücretsiz danışma hizmeti, otomatik bilgilendirme hizmeti ve teknolojik tabanlı iletişim hizmeti sunuyoruz. Aşağıda, sunduğumuz tüm hizmetleri inceleyebilir, danışma hizmeti, otomatik bilgilendirme hizmeti ve teknolojik tabanlı iletişim hizmetlerimizden ücretsiz faydalanabilirsiniz.
DERDEST DAVALAR
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önünde derdest halde bulunan davalar kapsamında yaşanan gelişmelere, bu gelişmeler karşısında takip edilmesi gereken hukuki prosedürlere ve davanın esası hakkındaki görüşlerime ilişkin yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz
ByLock Kullanımı İddiasına Dayanan Mahkumiyetlere İlişkin Şikayetler Kapsamında AİHM Tarafından 16-19 Mayıs 2025 Tarihinde Türk Hükümeti’ne Bildirilen Beşinci Bin Başvuru
ByLock Davalarında Kritik Dönemeç: AİHM Önündeki Ayhan Bahar v. Türkiye (27231/20) Davası
KARARLAR
Önündeki bir davanın kabul edilebilirliği ve esası hakkında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin verdiği kararlara ilişkin yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz
Mektuplara El Konulamaz: AİHM’den “Uygun/Türkiye” Kararında Hak İhlali Tespiti
Tutma Koşullarına İlişkin AİHM Önündeki Şikayetler: Osman Kaçır ve diğer 56 Başvurucu v. Türkiye
YORUMLAR
Önündeki bir davanın esası hakkında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin verdiği kararların esası hakkındaki görüşlerime ilişkin yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz
AİHM’in Demirtaş Kararı (no. 13609/20) Işığında Türkiye’de Hukukun Üstünlüğü ve Yargının Siyasallaşması
Bakanlar Komitesi, Yalçınkaya Kararının Uygulanmasında Sistemik Soruna Dikkat Çekti: Türk Hükümeti’nin yeniden yargılama güvencesiyle dostane çözüm veya tek taraflı deklarasyon yoluyla Sorunu Bitirmesi Gündemde
USUL
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne yapılacak bir başvurunun şekil şartlarına, kabul edilebilirlik koşullarına ve Mahkeme önündeki yargılama usulüne ilişkin yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz
AİHM Başvurularında İdari Ret ve İtiraz Süreci: Usuli Eksiklikler, Delil Niteliği ve Dijital İmzanın Rolü
AİHM KABUL EDİLEBİLİRLİK KOŞULLARI
DİĞER
Birlemiş Milletler’in Antlaşmaya Dayalı Denetim Usulleri olan Komiteler, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay gibi yüksek mahkemeler önünde yaşanan gelişmelere ve diğer hukuki konulara ilişkin yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz
eComms: AİHM Elektronik İletişim Hizmeti
AİHM BAŞVURU TAKİBİ: ‘BAŞVURUDA BİR KARAR ALINMASI BEKLENMEKTEDİR’ UYARISI NE DEMEK?
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Yargılama Usulü ve Mahkeme önündeki Gelişmelerden Haberdar mı olmak İstiyorsunuz?
Kadir Öztürk’ün Kaleme Aldığı Yazıları Okumak İçin Bültene Kaydolun
avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Başvurusu
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Başvuru Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni imzalayan ülkelerden biri tarafından Sözleşmede ve Ek Protokollerde belirlenen haklarının ihlal edildiğini düşünen herkes mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.
Mahkeme içtüzüğünün 47. maddesine göre başvurunun taşıması gereken unsurlar şunlardır:
a) Davacının ismi, doğum tarihi, uyruğu, cinsiyeti, mesleği ve adresi;
b) Varsa temsilcisinin isim, meslek ve adresi;
c) Davacının kendisine karşı açmış olduğu sözleşmeci Taraf veya Taraflar;
d) Olayların özet biçimde açıklaması,
e) Sözleşme’nin ihlal iddia veya iddiaları ve elverişli kanıtlar hakkında kısa bir açıklama;
f)Sözleşme’nin 35/1 maddesinde belirtilen kabul koşullarına davacı tarafından uyulduğuna ilişkin kısa bir açıklama;
g) Dava konusu ve ana çizgileriyle davacının Sözleşme’nin 41. maddesine göre yapacağı haklı giderim istemi;
h) Uygun bütün belgelerin ve özellikle dava konusuna ilişkin yargı kararları ve sair karar örnekleri.
Başvuru formu örneği ekte bulunmaktadır.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi uyarınca yapılabilecek başvurunun ve başvuruya ilişkin ek gönderimlerin, ilgili ya da müdafii tarafından hiçbir ülke resmî makamı aracı kılınmaksızın doğrudan doğruya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin “Cour Européenne des Droits de L’Homme, Conseil de L’Europe, F-67075 Strasbourg-Cedex/FRANCE, Telefon: 33(0)3 88 41 20 18, Faks: 33 (0)3 88 41 27 30 “adresine yapılması gerekmektedir.
Güncel başvuru formunu indirmek için buraya tıklayınız.
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 35. maddesine göre başvuru sahibinin iç hukuk yollarını tüketmesi ve kesin karar tarihinden sonra 4 ay içinde mahkemeye başvurması gerekmektedir. Ayrıca aynı maddeye göre imzasız başvurular ve önceden mahkeme veya başka bir uluslararası yargı kuruluşu tarafından karara bağlanmış olaylarla aynı ve yeni olay içermeyen başvurular reddedilmekte olup başvurunun doğrudan mahkemeye yapılması gerekmektedir. Ayrıntılı bilgi için tıklayınız.
Avrupa Mahkemesi’ne başvurmak ücretsizdir.
Mahkemeye yapılan başvuruda kullanılan dilin önemi yoktur. Herkes kendi dilinde başvuru yapma hakkına sahiptir. Ancak başvuru sonrası aşamalarda Mahkemenin resmi dilleri olan İngilizce ve Fransızca’dan birinin seçilerek yazışmaların bu dille yapılması gerekmektedir.
Mahkemeye bizzat başvuru yapmak mümkündür. Avrupa İnsan Hakları Sözleşme’nin 34. maddesinde belirtilen gerçek kişiler, sivil toplum kuruluşları ve kişi grupları, başlangıçta bizzat kendileri veya bir temsilci aracılığıyla hareket ederek başvurularını sunabilmektedirler.
Ancak, başvuru, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İç Tüzüğün 54. maddesinin 2. fıkrasının (b) bendi uyarınca davalı Sözleşmeci Tarafa bildirildiğinde, başvurucu, Daire Başkanı aksine bir karar vermediği sürece, Sözleşmeci Taraflardan herhangi birinde görev yapmaya yetkili olan ve bu Taraf Devletlerden birinde ikamet eden bir avukat veya Daire Başkanı tarafından uygun görülen başka bir kişi tarafından temsil edilmelidir.
İçtüzüğün 91. maddesine göre; davalı devletin davanın kabülü hakkındaki yazılı beyanlarını bildirmesinden veya buna ilişkin sürenin dolmasından sonra, daire başkanı talep halinde veya re’sen başvuru sahibine adli yardım yapılmasına karar verebilir. Bunun için aynı maddeye göre aşağıdaki şartların oluşması gerekmektedir;
1- Adli yardımın yapılması davanın iyi yönetilmesi için gerekli olmalı.
2- Başvuru sahibinin yapmak zorunda olduğu giderleri kısmen veya tamamen karşılayacak yeterli imkanlara sahip olmamalı.
Davaya bakan daire başkanı, bu iki durumun gerçekleştiğine kanaat getirdiği takdirde adli yardım kararı verilebilir.
Adli yardım davanın büyük daire önüne götürülmesi halinde devam eder.
Ayrıca ülkemizde barolara adli yardımdan faydalanmak için başvuru yapılabilir ve baronun yapacağı araştırma sonrası gerekli şartların oluştuğu anlaşıldığı takdirde adli yardımdan faydalanılabilir. Bunun için bulunduğunuz ildeki baroya başvurarak gerekli şartları öğrenebilirsiniz.
European Court of Human Rights
Council of Europe
67075 Strasbourg Cedex
FRANCE
Tel : +33 (0)3 88 41 20 18
Fax : +33 (0)3 88 41 27 30
+33 (0)3 90 21 43 10
Avrupa Mahkemesi’ne gönderilen her bir başvuru, Mahkeme Yazı İşleri Müdürlüğü tarafından kendisine bir sıra numarası verilerek kaydedilmektedir. Bu sıra numarası, ayrıca dosya numarası ya da referans numarası olarak da adlandırılmaktadır. Mahkeme İç Tüzüğü’nün 47. maddesinde belirtilen usule ilişkin gerekliliklere uygun bir başvuru yapılması durumunda bu dosya numarası, ‘başvuru numarası’ şeklinde ifade edilerek, kural olarak, başvurucuya ya da avukatına bildirilmektedir. Bundan sonraki tüm işlemlerde bu başvuru numarasının kullanılması gerekir.
Mahkeme’nin başvuru numarasını bildirmesi, en erken dört ay içerisnde yapılmakta olup bu sürece ilişkin azami süre değişmektedir. Ayrıca, Mahkeme yaşadığı yoğunluktan dolayı bu şekilde bir bildirim yapmamayı da tercih edebilir.
Eğer başvuru numaranızı biliyorsanız, yukarıda bir görseli bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yargılama Süreci arama motoru (SOP)’nu kullanarak bir başvurunun hangi aşamada olduğunu öğrenebilirsiniz. Yargılama Süreci arama motoruna ulaşmak için buraya tıklayınız.
Eğer başvuru numaranızı bilmiyorsanız lütfen buraya tıklayınız.
Başvuru numarasını bilmiyorsanız ve başvuru Strazburg Mahkemesi tarafından inceleme altındaysa, başvuru numarasını öğrenmek için burada yer alan ‘AİHM Başvuru Numarası Öğrenme‘ formunu kullanabilirsiniz: https://www.trkadirozturk.com.tr/aihm/#hizmetlerim
‘AİHM Başvuru Numarası Öğrenme‘ formunu kullandığınız halde hala başvuru numarasına ulaşamadıysanız, Avrupa Mahkemesi ile iletişime geçek için buraya tıklayınız: https://www.trkadirozturk.com.tr/aihm/#hizmetlerim
eComms (Elektronik İletişim Hizmeti), Avrupa Mahkemesi (AİHM)’in başvuru sahiplerinin temsilcileriyle elektronik iletişim kurmasını sağlamak için sunduğu bir hizmettir. Mahkeme, uzun bir test çalışmasının ardından bu elektronik belge değişim sistemini 2016 yılında tüm başvuru sahiplerinin kullanımına açtı. Bu hizmet, bir şikayetin Davalı Devlet’e bildirilmesinden – davada işlemlerin başlatılması ve davalı bir devletin hükümetinin başvurunun esası ve kabul edilebilirliği hakkındaki görüşlerini sunması gerektiğinde etkinleştirilir.
Öncelikle avukatınıza ulaşmaya çalışın. Makul bir süre geçtiği halde avukatınıza ulaşamadıysanız ve de artık avukatınızın başvurunuzu takip etmeyeceğine ya da edemeyeceğine dair makul şüpheleriniz varsa başvurunuz kapsamında avukatınızı azlettiğinizi Mahkeme’ye bildirebilirsiniz.
Yukarıda bir görseli bulunan Avrupa Mahkemesi’nin Yargılama Süreci arama motoru (SOP)’nu kullanarak bir başvurunun hangi aşamada olduğunu öğrenebilirsiniz. Yargılama Süreci arama motoruna ulaşmak için buraya tıklayınız.
Eğer yaptığınız sorgu sonucunda temsilci ismi ibaresinin altında ‘n/a’ (not available) şeklinde bir ifade yer alıyorsa bu, başvuru kapsamında herhangi bir temsilcinin ya da avukatın yetkilendirilmediğini gösterir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, davaların hangi sırayla ele alınacağına karar verirken, ortaya konan meselelerin önemini ve aciliyetini göz önünde bulundurmaktadır. Bu kapsamda Mahkeme, özel ihtiyaç sahibi başvurucularla ilgili acil davalardan Tek Yargıç tarafından ele alınan açıkça kabul edilemez davalara kadar yedi kategori oluşturmuştur.
Mahkeme’nin Öncelik Politikası‘nın İngilizce orijinal metnine ulaşmak için buraya, tarafımca yapılmış Türkçe çevirisine ulaşmak için buraya tıklayınız.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, davaların hangi sırayla ele alınacağına karar verirken, ortaya konan meselelerin önemini ve aciliyetini göz önünde bulundurmaktadır.
Bu kapsamda Mahkeme, özel ihtiyaç sahibi başvurucularla ilgili acil davalardan Tek Yargıç tarafından ele alınan açıkça kabul edilemez davalara kadar yedi kategori oluşturmuştur. Mahkeme’nin Öncelik Politikası‘nın İngilizce orijinal metnine ulaşmak için buraya, tarafımca yapılmış Türkçe çevirisine ulaşmak için buraya tıklayınız.
Mahkeme’ye ulaşan ve Mahkeme İç Tüzüğü’nün 47. maddesinde öngörülen kriterler uygun olarak hazırlanan bir başvuru öncelikle ilk hukuki değerlendirme aşamasından geçmektedir. Bu aşama hakkında detaylı bilgili burada bulabilirsiniz.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, davaların hangi sırayla ele alınacağına karar verirken, ortaya konan meselelerin önemini ve aciliyetini göz önünde bulundurmaktadır.
Bu kapsamda Mahkeme, özel ihtiyaç sahibi başvurucularla ilgili acil davalardan Tek Yargıç tarafından ele alınan açıkça kabul edilemez davalara kadar yedi kategori oluşturmuştur. Mahkeme’nin Öncelik Politikası‘nın İngilizce orijinal metnine ulaşmak için buraya, tarafımca yapılmış Türkçe çevirisine ulaşmak için buraya tıklayınız.
Mahkeme’ye ulaşan ve Mahkeme İç Tüzüğü’nün 47. maddesinde öngörülen kriterler uygun olarak hazırlanan bir başvuru öncelikle ilk hukuki değerlendirme aşamasından geçmektedir. Bu aşama hakkında detaylı bilgili burada bulabilirsiniz.
Başvurunun ne kadar bir süre içerisinde sonuçlanacağı, tarafların sayısına, davanın gündeme getirdiği sorunun karmaşıklığına, bu sorunun Mahkeme’nin yerleşik içtihadında daha önceden çözüme kavuşturulup kavuşturulmadığına bağlıdır.
İletişim Bilgileri Güncelleme Talep Dilekçesi‘ni kullanarak Mahkeme ile posta üzerinden iletişime geçip iletişim bilgilerinizi güncelleyebilirsiniz. Söz konusu dilekçeye ulaşmak için buraya tıklayınız.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin iletişim bilgileri aşağıdır:
European Court of Human Rights
Council of Europe
67075 Strasbourg Cedex
FRANCE
Tel : +33 (0)3 88 41 20 18
Fax : +33 (0)3 88 41 27 30
+33 (0)3 90 21 43 10
Adil tazmine karar verilmesi, Mahkeme’nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek Protokolleri tarafından güvence altına alınmış bir hakkın ihlal edildiğine dair
tespit yapmasının otomatik bir sonucu değildir. Mahkeme, sadece iç hukuk
ihlalin sonuçlarını tamamen ortadan kaldıramıyorsa ve, bu halde bile, sadece “gerektiği takdirde” adil tazmine hükmeder.
Mahkeme, ancak koşullara göre “adil” olması durumunda tazminata hükmeder. Dolayısıyla her bir davanın özel koşulları dikkate alınacaktır. Mahkeme iddia edilen bazı zararlara ilişkin ihlalin tespit edilmesinin tek başına yeterli adil tazmin oluşturduğuna ve nakdî bir tazminat verilmesine gerek olmadığına karar verebilir. Mahkeme, hakkaniyete dayanan nedenlerden dolayı, gerçekten maruz kalınan zararın ve gerçekten yapılan yargılama masraf ve giderlerin değerinden daha az bir tazminata hükmedebilir veya tazminata hükmetmeyebilir. Böyle bir durum, örneğin şikâyet edilen olayda, zararın miktarının veya masrafların düzeyinin, başvuranın kendi hatasından kaynaklandığı hallerde söz konusu olabilir.
Tazminat miktarının belirlenmesinde Mahkeme, ihlalden zarar görmüş taraf olan başvurucunun ve kamu yararından sorumlu olan Sözleşme’ye Taraf Devlet’in durumlarını da dikkate alabilir. Son olarak, Mahkeme, genellikle yerel ekonomik koşulları hesaba almaktadır.
Kararın kesinleşmesinden sonra 3 ay içinde tazminatın ödenmesi için Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Dairesi Başkanlığı, başvurucu ya da varsa avukatı ile geçer ve gerekli belgelerin ulaşmasından sonra ödeme yapılır.
Avrupa Mahkemesi kararı gereğince yapılacak ödeme için başvurucuların veya avukatlarının yerine getirmesi gereken hususlar hakkında daja fazla bilgi edinmek için buraya tıklayınız.
