AİHM İDARİ RET SEBEPLERİ : AİHM BAŞVURULARINDA EN SIK KARŞILAŞILAN 10 İDARİ RET SEBEBİ

AİHM BAŞVURULARINDA EN SIK KARŞILAŞILAN İDARİ RET SEBEPLERİ GENEL BİR BAKIŞ

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), maalesef, özellikle son yıllarda kendisine yapılan bireysel başvuruların işleme alındığına dair temsilci ya da avukatları bilgilendirmiyor. Dahası başvuru hakkında bir gelişme olsa, hatta başvuru reddedilse dahi yıllarca avukat ya da başvurucu başvurularının akıbetleri hakkında bir bilgi sahibi olamıyorlar.

Ben de başvuruları hakkında tüm avukat ve başvurucuları bilgilendirmek adına yıllardır ‘Ücretsiz AİHM Başvuru Numarası Öğrenme’ hizmeti sunuyorum (Hizmete ulaşmak için buraya tıkayınız).

Son sekiz ay içerisinde bu hizmet aracılığıyla 1.558 başvuru sorgulanarak akıbeti hakkında avukat ve başvurucuları bilgilendirildim. Üzülerek belirtmek isterim ki bu başvuruların 740 (%47)’si ‘İç Tüzüğün 47. Maddesinde yer alan şekil şartlarına uymadığı’ gerekçesiyle AİHM tarafından idari olarak reddedilmiş ve incelemeye alınmamıştır.

İncelemeye alınan başvuruların istatistiği de pek parlak değil. Mahkeme, 2022 yılında toplamda 53.970 başvuru ele aldı. Bu başvuruların 14.400 (%27)’ü idari olarak reddedilirken 30.585 (%57)’i tek yargıç tarafından kabul edilemez bulundu. Sonuç olarak AİHM’e yapılan başvuruların %84’ü reddedilmektedir (Görsel 1). Bu veriler AİHM’e başvuru yaparken usulü kurallara dikkat etmenin gerekliliğine işaret etmektedir.

(Görsel 1)

AİHM BAŞVURULARINDA EN SIK KARŞILAŞILAN İDARİ RET SEBEPLERİ

I. AİHM Başvurusunun Temsilci Ya Da Başvurucu Tarafından İmzalanmaması [Md. 47§3 (1) ]

AİHM başvuru formunda yazılı bilgilerin doğru olduğunun beyan edildiğine dair formun 13. sayfasında yer alan Beyan ve İmza (Görsel 2) kısmı mutlaka başvurucu ya da temsilci tarafından imzalanmalıdır.

(Görsel 2)

Bunun aksi idari ret sebebidir.

(Görsel 3)

II. Yetki Belgesinin Temsilci (Örn. Avukat) Ya Da Başvurucu Tarafından İmzalanmaması [Md. 47§1 (c) ]

Eğer başvurucu bir temsilci tarafından temsil ediliyorsa başvuru formunun 3. Sayfasında yer alan yetki belgesi (Görsel 3) hem başvurucu hem de temsilci tarafından imzalanmalıdır. Avrupa Mahkemesi’ne ilk başvuru yapılırken atanacak temsilcinin bir avukat olma zorunluluğu yoktur. Maalesef, en çok yapılan hata buradadır. Başvurucunun bir vasisi olsa ya da usulüne uygun bir şekilde bir avukata vekalet verse dahi AİHM önünde başvurucuyu temsil etmek isteyen vasi ya da avukatın bu yetki belgesini mutlaka başvurucu ile birlikte imzalaması gerekir.

(Görsel 3)

Bunun aksi idari ret sebebidir.

(Görsel 3)

III. İç Hukuk Yollarının Tüketildiğine Dair Herhangi Bir Belgenin Sunulmaması [Md. 47§3 (1b) ]

Sözleşme’nin 35. maddesinin 1. fıkrasında öngörüldüğü üzere, iç hukuk yollarının tüketildiğine dair kararların nüshaları sunulmalıdır.

(Görsel 4)

IV. İç Hukuk Yollarının Tüketildiğine Dair Belgelerin Tam Ve Eksiksiz Olarak Sunulmaması [Md. 47§3 (1b) ]

Sözleşme’nin 35. maddesinin 1. fıkrasında öngörüldüğü üzere, iç hukuk yollarının tüketildiğine dair kararların nüshaları eksiksiz olarak sunulmalıdır. Uygulamada en çok yapılan hata ilgili kararın yalnızca başvurucu ile ilgili kısmının sunulmasıdır. Eğer söz konusu belge yüzlerce sayfadan oluşuyorsa bu belgeyi çok kaliteli bir çözünürlükte tarayarak, sayfa numarası verilmiş bir halde, PDF formatında, elektronik ortamda örneğin bir USB bellek içerisinde gönderebilirsiniz.

(Görsel 5)

V. Başvurunun Süresi İçerisinde AİHM’e Sunulduğuna Dair Belgenin (Genelde İç Hukuktaki Nihai Kararın Tebliğ Edildiğine Dair Belge) Sunulmaması [Md. 47§3 (1b) ]

Sözleşme’nin 35. maddesinin 1. fıkrasında öngörüldüğü üzere, iç hukuk yollarının tüketildiğine ve süre sınırı kuralına uyduğunu gösteren belge ve kararların nüshaları sunulmalıdır.

(Görsel 5)

VI. Eğer Nihai Karar UETS Üzerinden Gönderildiyse Okundu Sonuç Delilinin Gönderilmemesi [Md. 47§3 (1b) ]

En çok yaşanan kafa karışıklıklarından biri de Anayasa Mahkemesi kararının UETS üzerinden tebliğ edildiği durumlarda yaşanmaktadır. Bu gibi durumlarda, karar ilgilinin elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda, ulusal mevzuatımıza göre, söz konusu karar tebliğ edilmiş sayılır ve Tebligat Kanunen Tebliğ Edildiğine ilişkin sistem üzerinde bir belge (Görsel 6) oluşturulur.

(Görsel 6)

Hatta bu tebliğe dair sistem üzerinden Tebliğ Mazbatası (Görsel 7) oluşturulur.

(Görsel 7)

Aynı sistem söz konusu kararın okunduğuna ilişkin ‘Tebligat Okunma Sonuç Delili’ (Görsel 8) de üretmektedir.

(Görsel 8)

Yukarıdaki görsellerde görüleceği üzere; Anayasa Mahkemesi’nin kararı avukata 12/07/2022 tarihinde ulusal mevzuatımıza göre kanunen tebliğ edilmiş (Görsel 6) ancak avukat bu kararı 07/07/2022 tarihinde okumuştur (Görsel 8). Bu gibi durumlarda BAVURUSU SÜRESİ KARARIN OKUNDUĞU TARİHTE BAŞLAMAKTADIR. AİHM’e ise Tebliğ Mazbatası değil ‘Tebligat Okunma Sonuç Delili’ gönderilmelidir. Bunun aksi durumda AİHM başvuruyu reddedecektir.

Peki diyelim ki, UETS üzerinden karar 11/10/2023 tarihinde ilgiliye ulaştı, ilgili ise aradan on güç geçtikten sonra yani 21/10/2023 tarihinde kararı okudu. Ama ulusal hukukumuza göre tebliğ 16/10/2023 tarihinde yapılmış sayıldı. Böyle bir durumda tebliğ tarihi olarak 21/10/2023 mi yoksa 16/10/2023 mü dikkate alınacak? Böyle bir vaka henüz bana bildirilmedi. Böyle bir vaka ile karşılaşan varsa ve bana bildirirse ben de kamuoyunun bilgisine sunabilirim. Yine de başvurucu veya avukatı, kararın bir nüshasını almak için gerekli özeni göstermelidir (Ölmez/Türkiye (k.k.)).

VII. AİHM Başvuru Formunun Sayfa Sayısının Arttırılması [Md. 47§1 ]

Mutlaka güncel başvuru formu kullanılmalıdır. Güncel başvuru formu ise 13 sayfadan oluşur. Başvuruda birden fazla başvurucu için eklenen 1. Sayfa ile ek sayısının 25’ten fazla olması nedeniyle eklenen 12. Sayfa haricinde başvuru formuna kesinlikle ek bir sayfa koyulamaz. Bu husus maalesef Anayasa Mahkemesi başvuru formu ile karıştırılmaktadır.

VIII. Ek Beyanlarda Sayfa Sınırının Aşılması [Md. 47§2 (b) ]

Başvurucu, olayları, ileri sürülen Sözleşme ihlallerini ve bu husustaki argümanlarını açıklayan ve en fazla 20 sayfadan oluşan bir belgeyi başvuru formuna eklemek suretiyle bu bilgileri tamamlayabilir. Bunu yaparken asla:

• 13 sayfadan ibaret başvuru formunun herhangi bir yerinde ‘detaylı açıklamalar şurada yer almaktadır’ gibi bu ek beyanlara atıf yapamaz,
• 13 sayfadan ibaret başvuru formunda dile getirmediği herhangi bir şikayete ya da dayanağa bu ek beyanlarda yer veremez

(Görsel 9)

IX. AİHM Başvuru Formu Ya Da Ekleri veya Bunların Bir Kısmı Elektronik Ortamda (örn. CD) AİHM’e Gönderildiği Halde Söz Konusu Verilerin (Çizilme, Zarar Görme vb. Gerekçelerle) Yazı İşleri Müdürlüğünde Açılamaması

Bu konuda yaşanmış olaylar var ama henüz kararın görselini elde edemedim.

X. AİHM Başvurusunun İçerisinde Gönderildiği Zarfın Taşıma Esnasında Deforme Olması, Başvurunun Bütünlüğünü Şüpheye Düşürecek Şekilde Yırtılması

2022 yılı ağustos ve eylül aylarında bu konuda vakalar yaşanmıştı. Ancak son bir yıldır bu şekilde bir vaka bana bildirilmedi, artık bu sorunun aşıldığını düşünüyorum.

AİHM’in idari olarak reddet sebebi saydığı en sık yapılan hataları sizin için derledim. Burada yer alan hususlar hakkında çevrenizi bilgilendirmenizi de tavsiye ederim. Hatta burada yer alan maddeleri AİHM başvurusu yaparken bir kontrol listesi olarak kullanabilirsiniz. Ayrıca AİHM’e başvuru yaparken karşılaştığınız sorunlar ile ilgili tarafıma danışabilirsiniz.

Bir sonraki yazımda AİHM’e başvururken faydalanabileceğiniz bir kaç tavsiyede bulunacağım. O yazıyı da okumanızı tavsiye ederim.

AİHM önündeki gelişmelerden haberdar olmak için Whatsapp kanalımı takip edebilirsiniz